Definicje
Zapotrzebowanie na energię.
Zapotrzebowanie na energię jest definiowane jako ilość energii zawarta w pożywieniu, potrzebna do zbilansowania wydatku energetycznego, związa-nego z utrzymaniem masy ciała, składu ciała i wszelką aktywnością fizyczną, która zapewni dobry stan zdrowia w długim okresie. Wydatek energetyczny obejmuje także energię potrzebną do optymalnego wzrostu i rozwoju dzieci, do prawidłowego wzrostu tkanek w okresie ciąży oraz produkcji mleka w cza-sie karmienia piersią tak, aby zapewnić dobry stan zdrowia zarówno matce jak i dziecku (1–4). Składowe całkowitego wydatku energetycznego Całkowity wydatek energetyczny (Total Energy Expediture, TEE) w ciągu 24 go-dzin jest sumą podstawowej przemiany materii (Basal Energy Expediture, BEE), energii wydatkowanej na aktywność fizyczną (Energy Expenditure of Physical Activity, EEPA), termicznego efektu pożywienia (Thermic Effect of Food, TEF) oraz w rzadziej występujących sytuacjach termogenezy indu-kowanej zimnem (1).Podstawowa przemiana materii (BEE), jest to energia potrzebna do utrzy-mania podstawowych funkcji fizjologicznych organizmu, kiedy organizm znaj-duje się w stanie spoczynku, w ściśle określonych warunkach: po co najmniej
M. Jarosz, E. Rychlik, A. Cichocka, M. Białkowska228 godzinach snu, po 12–14 godzinach nieprzyjmowania pożywienia, po prze-budzeniu, leżąc na wznak, w warunkach zupełnego spokoju fizycznego i psy-chicznego oraz komfortu cieplnego. Jest główną częścią składową (45–70%) całkowitego wydatku energetycznego (2, 5).Spoczynkowy wydatek energetyczny (Resting Energy Expediture, R EE) obejmuje energię wydatkowaną, kiedy organizm jest w stanie spoczynku, czyli kiedy nie jest wydatkowana energia na żaden wysiłek mięśni. W wielu bada-niach, z praktycznych względów mierzy się spoczynkowy wydatek energe-tyczny zamiast podstawowej przemiany materii.Termogeneza indukowana zimnem oznacza wytwarzanie ciepła w odpo-wiedzi na temperatury środowiska poniżej neutralności termicznej.W ostat-nich dekadach udział termogenezy indukowanej zimnem w TEE zmniejszył się, ponieważ ludzie więcej czasu spędzają w zamkniętych i ogrzewanych pomieszczeniach.Proces przyjmowania pokarmu wymaga energii potrzebnej do trawienia, absorpcji, transportu, przekształcania oraz, kiedy jest to potrzebne, groma-dzenia/przechowywania składników odżywczych. Te procesy metaboliczne zwiększają REE i ten wydatek energetyczny nosi nazwę termicznego efektu pożywienia (TEF). Należy podkreślić, że praca mięśni potrzebna do jedzenia nie jest częścią TEF. Składową całkowitego wydatku energetycznego jest również wydatek energii związany z aktywnością fizyczną (EEPA). Aktywność fizyczna może być zdefiniowana jako każdy ruch wykonywany przez mięśnie szkieletowe, który jest związany z wydatkiem energii. W praktyce, aktywność fizyczną w codziennym życiu dzielimy na wszelkie czynności fizyczne dnia codzien-nego, na przykład: pracę zawodową, przemieszczanie się z domu do pracy//sklepu i z powrotem, przemieszczanie się dzieci do szkoły lub na zajęcia poza-lekcyjne, czynności związane z utrzymaniem porządku w domu, opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny oraz aktywność fizyczną uprawianą rekreacyjnie, która jest zaplanowana i powtarzana.Poziom aktywności fizycznej (Physical Activity Level, PAL) jest definio-wany jako stosunek całkowitego do spoczynkowego wydatku energetycznego w ciągu 24 godzin i odnosi się do tej części TEE, która wynika z aktywności fizycznej. Termogeneza adaptacyjna jest definiowana jako ciepło, które można dodać lub nie do normalnej termogenetycznej odpowiedzi na pożywienie i/lub zimno w celu lepszego dostosowania wydatku energetycznego do potrzebnego bilansu energetycznego (6, 7). Kilka badań przeprowadzonych w ostatnich latach suge-ruje, że mitochondrialne niezwiązane białka w brązowej tkance tłuszczowej (8, 9) i szkieletowa tkanka mięśniowa u osób dorosłych (6) mogą odpowiadać w największym stponiu za termogenezę adaptacyjną. W normalnych warun-23Energiakach, u osób zdrowych, termogeneza adaptacyjna nie jest znaczącym skład-nikiem TEE.
